تصویرسازی ذهنی در ورزش
تصویر سازی را می توان استفاده از همه حواس برای بازسازی یا ساخت تجربه ای در ذهن تعریف کرد. این تعریف در بردارنده سه ویژگی است:
۱- یکی
از نکات مهم در در درک تصویر سازی این است که تصویر سازی تجربه ای چند حسی
است. تصویرسازی استفاده از همه حواس و نه فقط دیدن است. هر چه حواس بیشتری
در تصویر سازی استفاده شود تجربه واقعی تر در ذهن ایجاد می شود.
۲-با
تصویرسازی ، تجارب در ذهن بازسازی می شود یا رویدادهای آینده به تصویر در
می آید. به طور طبیعی ذهن همیشه مشغول بازسازی تصاویر است. زمانی که
ورزشکار اجرای زیبای حرکات ورزشی را از مجری دیگر می بیند و آن را بارها در
ذهن خود تکرار می کند ، مشغول بازسازی تصاویر است که از قضا بر عملکردش
مؤثر است.
۳-
سومین ویژگی مهم تصویرسازی این است که تصاویر بدون نیاز به محکر های
بیرونی ایجاد می شوند.در واقع تجربه های حسی در ذهن روی می دهند. بازیکن
تنیس در حالی که روی تخت دراز کشیده، تنیس بازی می کند. او حتی توپ ، راکت و
حرکت ها را نیز حس می کند. پژوهش ها نشان داده است زمانی که شخص در تصویر
سازی واضح مستغرق می شود، مغز این تصاویر را همانند تصاویر واقعی با محرک
بیرونی تلقی می کند.
تصویرسازی ذهنی
در
تصویرسازی ذهنی ورزشکار خود را در موقعیت اجرای ورزشی با تمام حواس
(بینایی، شنوایی، بویایی و …) مجسم می کند. تصاویر این تجسم باید شامل
اجرای موفقیت آمیز ورزشکار و احساس رضایت وی از عملکردش باشد. از تصویرسازی
ذهنی در موارد زیر می توان سود جست:
* آشناسازی ورزشکار با موقعیت مسابقه، رشته ورزشی، الگوی پیچیده یک بازی یا یک روتین
* ایجاد انگیزه با یادآوری تصاویر مربوط به اهداف خود، پیروزی در رقابت های گذشته یا شکست حریف
* ارتقاء مهارت یا مهارتهایی که ورزشکاران در حال فراگیری یا اصلاح آنها است.
* کاستن از افکار منفی با تمرکز بر نتایج مثبت.
* تمرکز
دوباره زمانی که نیاز باشد. مثلا اگر اجرا کند و بد است ورزشکار با تجسم
اجراهای خوب قبلی می تواند به بهبود عملکرد خود کمک نماید.
* مشاهده موفقیت زمانی که اجرای مهارتهای ورزشکار مطلوب و منتج به نتایج دلخواه است.
* تدارک محیط برای اجرای توآم با تمرکز ذهنی
* در تصویرسازی ذهنی روی پیآمدهای اجرا تمرکز نمی شود بلکه تمرکز بر اعمالی است که منجر به نتایج دلخواه می شود.
شیوه استفاده تصویرسازی ذهنی
گلدفر
جک نیکولاس (Golfer Jack Niklaus) هنگام هر پرتاب خود از تصویرسازی ذهنی
استفاده می کرد. در توصیف نحوه استفاده خود از تصویرسازی ذهنی وی می نویسد:
«
هیچ پرتابی حتی هنگام تمرین نبوده که تجسمی دقیق از پرتاب نداشته باشم.
درست مانند یک فیلم رنگی. ابتدا تصویر توپ که روی چمن قرار گرفته است سپس
صحنه به سرعت عوض می شود و تصویر توپ که در هوا پرتاب شده، مسیر، جهت و
نحوه فرود آن را مشاهده می کنم. در ادامه نحوه قوس برداشتن و تغییر جهت توپ
را می بینم، در انتهای این تصاویر زیبا خود را در لحظه ضربه زدن با باتوم
تصور می کنم.»
موارد استفاده از تصویرسازی
از تصویرسازی ذهنی می توان به مقاصد مختلف برای پیشبرد مهارت های جسمانی و روانی استفاده کرد .مواردی از قبیل:
- افزایش تمرکز
تصویرسازی آنچه باید انجام شود، مرور نحوه اجرای آن و راه های واکنش در شرایط خاص از سرگردانی ذهن پیشگیری می کند.
- افزایش اعتماد به نفس
هنگامی
این اتفاق می افتد که که اجرای مهارتی که ورزشکار در آن ضعیف است به صورت
صحیح تصویرسازی شود، مثلا:" اگر در بازی والیبال سرویس را هدر داده است و
در زدن سرویس اعتماد به نفس ندارد، خود را در حال زدن سرویس درست، دقیق و
قوی تصور کند.
- کنترل پاسخ های هیجانی
از
تصویر سازی می توان هم برای افزایش انگیختگی و هم برای کاهش آن استفاده
کرد.با تصور عملکرد موفق و برتری ها، انگیختگی افزایش می یابد.
- زمان استفاده از تصویرسازی ذهنی
برای
مهارت یافتن در تصویرسازی باید این کار را در مسیر رفتن به تمرین، هنگام
تمرین و بعد از تمرین انجام دهید. درجلسات تمرین قبل از انجام مهارت ورزشی
آن را در ذهن خود مجسم نمایید. هنگام تصویرسازی خود را در حال اجرای اعمال
ورزشی طوری مشاهده و احساس کنید که در واقع دوست دارید آن ها را اجرا کنید.
پیش از مسابقه از تصویرسازی استفاده کرده و خود را در اجرا موفق و برنده
مجسم نمایید.
چگونگی حفظ تمرکز
احتمالا
ورزشکاری را دیده اید که از اجرای خود عصبانی شده اند. علت این است که
ورزشکار روی خطای خود که قابل برگشت نیست (افکار منفی) تمرکز می کند، نه
روی شیوه بهبود عملکرد (افکار مثبت).
در روانشناسی ورزشی از روش «طرح
وقفه» برای جلوگیری از گرفتار شدن ورزشکار در بند افکار منفی استفاده
میشود. طرح وقفه عبارت است از لغت یا عباراتی که مربی هنگام تمرین یا
مسابقه برای تغییر افکار ورزشکار از شکل منفی به مثبت استفاده می کند.
بسیاری از ورزشکاران الگویی دارند که از آن تقلید می نمایند، استفاده مربی
از نام این الگو می تواند ورزشکار را از بند افکار منفی رهایی بخشد. چراکه
ورزشکار با شنیدن نام الگوی خود روی روش وی تمرکز کرده که این کار منجر به
شکل گیری افکار مثبت می شود. با تکرار این روش ورزشکار یاد می گیرد بجای
جای دادن افکار منفی، از افکار مثبت برای بهبود عملکرد خود استفاده نماید.
فواید تصویرسازی ذهنی
* توسعه اعتماد به نفس
* توسعه روش هایی که سبب می شود ورزشکار روی راهبردهایی که منجر به بهبود عملکرد ورزشی می شود تمرکز نماید.
* افزایش میزان توجه ورزشکار روی مهارت هایی که قصد یادگیری یا اصلاح آن را دارد.
* کمک در موقعیت رقابت و مسابقه
وقتی با روش های آرام سازی توآم شود نتایج مفید زیر را در پی دارد:
* ارتقای سطح استراحت، بازگشت به حال اولیه و بهبودی
* رفع تنش های ناشی از عکس العمل ها مانند تنش های عضلانی
* ایجاد حالت جسمی و ذهنی که فرد پذیرای افکار مثبت باشد
* ایجاد سطح مناسبی از برانگیختگی جسمی و ذهنی پیش از مسابقه
منبع : elmevarzesh.com
